Datavisualisaties kunnen mooi en interessant zijn, net als tijgers. Dat lijkt misschien wat vergezocht. Maar in deze blog leg ik je uit waarom het spotten van tijgers meer te maken heeft met datavisualisaties dan je wellicht zou denken.
Lang, lang geleden, in een tijd nog ver voordat Excel bestond, leefden onze verre voorouders nog middenin de wilde en ongerepte natuur. Dat klinkt idyllisch, maar dat betekende dat mensen voor hun overleven afhankelijk waren van hun zintuigen. Achter elke graspol kon een tijger op de loer liggen, maar net zo goed een volgende maaltijd. Razendsnel onderscheid maken in een wilde wereld werd een belangrijke factor in de evolutie van de mens.
Old habits die hard
Uiteindelijk waren het misschien ons talent voor abstractie en communicatie die ervoor gezorgd hebben dat mensen bovenaan de voedselketen kwamen te staan, maar het is te danken aan onze scherpe zintuiglijke vermogens dat we het überhaupt zo ver hebben gered. En hoewel tijgers voor de meesten van ons tegenwoordig geen alledaagse bedreiging meer vormen, zitten deze basale instincten nog steeds diep in ons brein verankerd.
Dat heeft gevolgen voor hoe wij de wereld zien en hoe wij informatie tot ons nemen. Wij kunnen tekst en getallen schrijven en begrijpen, kunnen losse stukjes informatie met elkaar in verband brengen, ons zelfs een voorstelling maken van hoe dingen er op een andere plaats op de wereld aan toe gingen, gaan, of zullen gaan. Dat is een fantastische vaardigheid! Maar er is een keerzijde: het opzetten, verwerken en herinneren van al die informatie in ons leven kost veel energie, aandacht en tijd.
Drie geheugensystemen
In het geval van je langetermijngeheugen zelfs heel veel tijd. En hoewel het langetermijngeheugen behoorlijk veel capaciteit heeft, ook voor zeer complexe zaken, zijn langetermijnherinneringen lang niet bij iedereen gelijk. Als jij nog nooit een tijger hebt gezien, weet je natuurlijk niet dat die gevaarlijk is. Bovendien is het langetermijngeheugen gevoelig voor fouten en duurt het behoorlijk lang voordat je iets in je langetermijngeheugen hebt opgeslagen, en daar weer hebt opgehaald.
Je kortetermijngeheugen is ook zeker niet fool proof, maar in elk geval een stukje sneller. Dat gaat wel ten koste van de capaciteit, oftewel cognitieve belasting (cognitive load); een mens kan gemiddeld zo’n zeven stukjes informatie tegelijkertijd onthouden. Dat is handig voor korte, afgebakende taken, maar niet voor de lange termijn en of voor als je maar een fractie van een seconde de tijd hebt om je waarneming aan een herinnering te koppelen (tijger = gevaar!). Bovendien moeten er behoorlijk wat hersengebieden samen aan het werk om dit systeem draaiende te houden.
Maar er is nog een derde reactiesysteem actief in je brein: je sensorisch (= zintuiglijk) geheugen. Dit is een razendsnelle vorm van geheugen dat zintuiglijke waarnemingen en patronen vrijwel direct herkent. Je voelt, hoort, ruikt, proef of ziet iets en herkent het meteen, zonder tussenkomst van cognitieve controle. Je ervaart dan wat ze in het Engels mooi preattentive attributes noemen.
Tijgerspotten
Binnen de context van datavisualisatie gaat het ons natuurlijk vooral om visuele patronen, waaronder kleur, beweging, richting, grootte, en vorm. Over de verschillende vormen, met hun voor- en nadelen, schrijf ik ook wat uitgebreider in mijn volgende blog. Maar eerst hebben we iets belangrijkers aan ons hoofd: tijgerspotten. Er sluipt hier namelijk een tijger rond! Weet jij ‘m te vinden, voordat hij jou vindt?
De Tableau public-visualisatie wordt hieronder niet helemaal goed getoond. Bekijk ‘m hier voor een betere weergave of gebruik de full screen modus.
Dit is de eerste van een serie blogs over het hoe, wat en waarom van datavisualisaties. Meer blogs (met links) volgen in de rest van deze maand. Klik hier voor het complete overzicht van al mijn blogs, of bekijk mijn profiel op The Information Lab of op Tableau Public.
Bekijk onze andere blogs over Tableau, Alteryx, and Snowflake.
Werk samen met een van onze consultants en haal alles uit je data.
Neem contact met ons op, en wij helpen je meteen.